Human Papilloma Virus (HPV) Nedir?
Human Papilloma Virus (HPV), cilt ve mukozal dokularda enfeksiyonlara neden olan bir virüs grubudur. HPV, genital bölgeler, ağız, boğaz ve anüs gibi vücudun çeşitli bölgelerini etkileyebilir. Bugüne kadar 200’den fazla HPV tipi tanımlanmıştır ve bunların yaklaşık 40’ı genital bölgede enfeksiyon oluşturabilir. Bazı HPV türleri zararsızdır ve belirti vermeden kaybolur. Ancak bazı türler rahim ağzı kanseri ve diğer kanser türlerine yol açabilir. Özellikle HPV tip 16 ve 18, rahim ağzı kanseri vakalarının %70’inden sorumludur. Bu nedenle HPV enfeksiyonu, dünya genelinde en önemli cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri olarak kabul edilir.
HPV Nasıl Bulaşır?
HPV enfeksiyonu esas olarak cinsel temas yoluyla bulaşır. Ancak yalnızca vajinal veya anal ilişki değil, genital bölgelerin birbirine teması da bulaşma için yeterlidir. HPV virüsü, derideki mikroskopik çatlaklardan girerek enfeksiyon oluşturur. Ayrıca oral seks sırasında ağız veya boğaz bölgesine de geçebilir. Bazen anneden bebeğe doğum sırasında geçiş de mümkündür. HPV bulaşmasını artıran risk faktörleri şunlardır:
- Çok eşlilik: Birden fazla partnerle cinsel ilişki HPV riskini artırır.
- Korunmasız ilişki: Prezervatif bulaşmayı tamamen önlemese de riski azaltır.
- Zayıf bağışıklık sistemi: HIV gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar HPV’ye yatkınlığı artırır.
- Genç yaşta cinsel ilişkiye başlama: Erken yaşta başlayan cinsel aktivite HPV enfeksiyonu riskini yükseltir.
Bu nedenle HPV enfeksiyonu konusunda farkındalık ve korunma yöntemleri son derece önemlidir.
HPV Belirtileri Nelerdir?
Çoğu insan HPV enfeksiyonu geçirdiğini fark etmez. Çünkü virüs bazen belirti göstermeden yıllarca vücutta kalabilir. Ancak bazı durumlarda şu belirtiler görülebilir:
- Genital siğiller: Genital bölgede küçük, et beni şeklinde çıkıntılar oluşur. Kaşıntı veya yanma yapabilir.
- Ağız veya boğazda lezyonlar: Oral HPV enfeksiyonunda ortaya çıkar.
- Anormal smear test sonucu: Rahim ağzı hücrelerinde değişikliklere sebep olur.
- Ciltte siğiller: Özellikle ellerde ve ayaklarda görülebilir.
Özellikle yüksek riskli HPV tipleri, belirti vermeden rahim ağzında hücresel değişikliklere neden olabilir. Bu yüzden düzenli tarama testleri hayati önem taşır.
HPV Türleri ve Riskleri
Düşük Riskli ve Yüksek Riskli HPV
HPV 6, HPV 11, HPV 16, HPV 18
HPV enfeksiyonu düşük riskli ve yüksek riskli tipler olarak iki gruba ayrılır:
- Düşük riskli HPV: Genellikle genital siğillere yol açar. HPV tip 6 ve 11 bu gruptadır.
- Yüksek riskli HPV: Rahim ağzı, anüs, penis, vajina, boğaz kanserine sebep olabilir. Özellikle HPV 16 ve 18 yüksek riskli gruptadır.
Düşük riskli HPV tipleri kanser riski taşımadığı için genellikle kozmetik veya fiziksel rahatsızlığa neden olur. Ancak yüksek riskli HPV tipleri, hücre DNA’sını değiştirerek kanserleşmeye yol açabilir. Bu nedenle HPV tiplendirmesi tedavi ve takip açısından çok önemlidir.
HPV Tanısı Nasıl Konur?
HPV enfeksiyonu tanısında en sık kullanılan testler şunlardır:
- Smear testi: Rahim ağzından alınan hücre örneği mikroskop altında incelenir.
- HPV DNA testi: Hangi HPV tipinin var olduğunu belirler.
- Kolposkopi: Rahim ağzının büyütülerek incelenmesidir.
HPV enfeksiyonu, erkeklerde genellikle belirti vermediği için erkeklerde özel bir rutin test önerilmez. Ancak genital siğil görüldüğünde doktor değerlendirmesi gerekir. Düzenli tarama, rahim ağzı kanseri riskini ciddi şekilde azaltır. Çünkü erken yakalanan hücresel değişiklikler tedavi edilebilir.
HPV Tedavisi Mümkün mü?
Tedavi Seçenekleri
Kriyoterapi, lazer, cerrahi eksizyon
Ne yazık ki HPV enfeksiyonu tamamen ortadan kaldırılacak bir tedaviye sahip değildir. Ancak bağışıklık sistemi çoğu zaman virüsü birkaç yıl içinde kendiliğinden temizler. Tedavi, genellikle siğillerin veya hücresel değişikliklerin giderilmesine yöneliktir:
- Kriyoterapi: Siğiller sıvı nitrojenle dondurulur.
- Lazer tedavisi: Büyük siğillerde kullanılır.
- Cerrahi eksizyon: Siğiller cerrahi olarak çıkarılır.
- Topikal tedaviler: Podofilin, imiquimod gibi kremler siğil tedavisinde kullanılır (hamilelikte kullanılmaz).
Yüksek riskli HPV tipleri tespit edilen kadınlarda, rahim ağzındaki hücresel değişiklikler yakından takip edilir. Gerekirse konizasyon gibi cerrahi işlemler uygulanır. Erkeklerde ise siğil tedavisi estetik ve bulaşmayı engelleme amacı taşır.
HPV Aşısı ile Korunma
En etkili korunma yolu HPV aşısıdır. Aşı, HPV tip 6, 11, 16 ve 18’e karşı koruma sağlar. Son çıkan aşılar ise 9 farklı HPV tipine karşı etkilidir. Aşı, cinsel hayata başlamadan önce, ideal olarak 9-14 yaş arası uygulanır. Ancak 45 yaşa kadar yapılması da mümkündür. HPV aşısı, yalnızca siğillere değil, rahim ağzı ve diğer kanser türlerine karşı da koruyucudur. Ayrıca prezervatif kullanımı da bulaşma riskini ciddi oranda azaltır, ancak tamamen engelleyemez. Düzenli smear testi, HPV enfeksiyonu sonucu oluşabilecek kanserleri engellemenin en etkili yollarından biridir.
HPV Enfeksiyonu Hayatımıza Ne Söyler?
HPV enfeksiyonu, modern toplumda oldukça yaygın bir enfeksiyondur. Ancak doğru bilgiyle yönetildiğinde, korkulacak bir hastalık olmaktan çıkar. Düzenli kontroller, korunma yöntemleri ve HPV aşısı sayesinde HPV’nin yol açtığı kanserler büyük ölçüde önlenebilir. Kadınların ve erkeklerin bu konuda bilinçlenmesi, hem kendi sağlıklarını hem de partnerlerinin sağlığını korur. HPV, utanç duyulacak bir hastalık değildir ve açık iletişim bu süreçte en büyük destektir. HPV enfeksiyonu hakkında bilgi sahibi olmak, sağlıklı bir yaşamın kapılarını aralar.
